یک راننده خودروبر در گفت‌وگو با تین‌نیوز توضیح داد: «در سامانه‌های ایران‌خودرو و سایپا، پس از تحویل بار دست‌کم دو ماه باید منتظر باشیم تا کرایه را دریافت کنیم. ضمن این‌که چیزی که واریز می‌شود، حتی معادل ۶۰ تا ۷۰ درصد نرخ مصوب هم نیست.»
وی پیمانکاران حمل را متهم اصلی این وضعیت دانست و افزود: «سال‌های گذشته این پیمانکاران فقط بارها را از خودروساز می‌گرفتند و بین رانندگان تقسیم می‌کردند، اما امروز خودشان چندین دستگاه کامیون در ناوگانشان دارند و مستقیماً کرایه را به راننده پرداخت نمی‌کنند.»
به گفته این راننده، کوچک‌ترین اعتراض به مبلغ کرایه باعث قطع قرارداد و حذف از فهرست حمل خواهد شد. «ما چاره‌ای نداریم جز پذیرش شرایط؛ چون با یک شکایت، خدمات به راننده متوقف می‌شود و فرصت کار مجدد از بین می‌رود.»
در حوزه ترانزیت خودرو نیز اوضاع بدتر توصیف شد: «در حمل‌ونقل به کشورهای همسایه، مسئولان بنگاه‌های خارجی کرایه‌ها را به تخصیص نیمی از نرخ تن‌کیلومتر محدود می‌کنند. این یعنی افزایش هزینه سوخت و استهلاک ماشین، بدون هیچ‌گونه جبران عادلانه‌ای.»
وی با اشاره به تخصصی‌بودن خودروبرها گفت: «کامیون‌های ما ساختار مخصوصی دارند و فقط ظرفیت حمل سواری و وانت را دارند. نمی‌توانیم بار پالت‌شده یا میلگرد ببندیم. اما در بندر لنگه می‌بینیم که بار وانت و مینی‌بوس را با نصف کرایه قانونی در کامیون‌های چادری بار می‌کنند و ما روزها منتظر بار می‌مانیم.»
این شرایط به گفته او بیش از ۳۰۰۰ راننده خودروبر را در استان‌های جنوبی کشور در تنگنا قرار داده و عملاً آنها را تا حد استثمار پیش برده است. بسیاری از رانندگان ناگزیرند به دلیل مشکلات مالی و فقدان برخورداری از بیمه‌های حامل بار، با قراردادهای ناعادلانه کنار بیایند.
برای بهبود وضعیت، فعالان صنفی پیشنهاد داده‌اند:
- نظارت معاونت حمل‌ونقل وزارت راه بر عملکرد پیمانکاران و اعمال جریمه در صورت تأخیر پرداخت
- بازنگری در فرمول نرخ «تن‌کیلومتر» و اعمال افزایش متناسب با هزینه‌های واقعی سوخت و نگهداری
- تسهیل دسترسی رانندگان به سامانه‌های دریافت شکایت و پیگیری حقوقی
- تقویت بیمه‌ها و حمایت اجتماعی از رانندگانی که با قراردادهای نابرابر مواجه می‌شوند
با اجرای چنین راهکارهایی می‌توان از خاموش‌شدن چرخ‌های ناوگان خودروبر جلوگیری کرد و زمینه حمل مطمئن و مقرون‌به‌صرفه خودرو در مسیرهای داخلی و بین‌المللی را فراهم آورد.
پویایی حمل‌ونقل تربت‌حیدریه: جابه‌جایی ۱.۸ میلیون تن کالا و چالش‌های رانندگان
اعتراض رانندگان به هزینه بالای کارت سلامت و تناقض در پوشش بیمه‌ای
درگیری در پایانه بار امیرکبیر اصفهان؛ واکنش شدید انجمن رانندگان به حمله افراد مرتبط با فعالان آهن
علیرضا سبحانی
او فارغ‌التحصیل رشته مدیریت حمل و نقل است و فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۹۴ به عنوان نویسنده در یک وبلاگ تخصصی درباره حمل و نقل شهری آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به مجلات و وب‌سایت‌های معتبر در این حوزه پیوست و در حال حاضر، دبیر سرویس اخبار حمل و نقل در یک مجله تخصصی این صنعت است.
